تنگی نفس
تنگی نفس (Dyspnea) وضعیتی است که تنفس طبیعی را برای شما دشوار می‌کند. این مشکل می‌تواند خفیف و حاد یا جدی و مزمن باشد. تشخیص و درمان تنگی نفس گاهی دشوار است زیرا دلایل مختلفی می‌تواند باعث بروز آن شود. ورزش بسیار سنگین، گرمای شدید، چاقی و رفتن به ارتفاع بالاتر می‌تواند باعث بروز این مشکل در یک فرد سالم شود. علاوه بر این، تنگی نفس احتمالاً نشانه یک مشکل پزشکی است. اگر دچار تنگی نفس غیرقابل‌توضیح هستید، خصوصاً اگر ناگهانی بروز کرده است و شدید باشد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. نگران نباشید، امروزه دیگر تنگی نفس یک مشکل شایع دنیای ماشینی و آلوده فعلی است و طبق آمار از هر ۴ نفر معمولا ۱ نفر با این مشکل به مراکز درمانی مراجعه می‌کند. مهم این است که به‌موقع تشخیص داده و درمان شود زیرا اگر نشانه یک بیماری زمینهای دیگر باشد، درمان آن بیماری در اولویت است.
علائم تنگی نفس
تنگی نفس ممکن است به دلیل تقلای بیش از حد، قرار گرفتن در مکان‌های مرتفع و بلند همچون کوه ویا به‌عنوان علامتی از سایر شرایط پزشکی باشد.
علائم تنگی نفس شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس پس از تقلا یا به دلیل شرایط پزشکی
- احساس خفگی به دلیل سختی تنفس
- سخت نفس کشیدن
- احساس سفتی در قفسه سینه
- تنفس سطحی و سریع
- تپش قلب
- خس‌خس کردن
- سرفه کردن
اگر تنگی نفس یا دیسپنیا، به‌صورت ناگهانی بروز کند یا علائم آن شدید باشد؛ ممکن است به دلیل یک شرایط جدی پزشکی به وجود آمده باشد.
علل تنگی نفس و چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟
باید بدانید که داشتن یک دوره تنگی نفس حتماً با سلامتی شما ارتباط مستقیم ندارد زیرا شما می‌توانید پس از ورزش شدید، هنگام صعود به ارتفاعات زیاد یا مواجهه با تغییرات شدید دما نیز دچار تنگی نفس شوید. گاهی اوقات، این مشکل فقط یکی از عوارض چاقی است و ورزش می‌تواند علائم را بهبود بخشد. بااین‌حال، تنگی نفس معمولاً به وجود یکی از مشکلات سلامتی مربوط می‌شود. بیشتر موارد تنگی نفس به‌دلیل شرایط قلبی یا ریوی است. قلب و ریه‌های شما در انتقال اکسیژن به بافت‌ها و خروج دی‌‌اکسیدکربن از آن‌ها نقش دارند و مشکلات مربوط به هریک از این فرآیندها بر تنفس شما تأثیر می‌گذارد. شایع‌ترین دلایل تنگی نفس، آسم، نارسایی قلبی، بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD)، بیماری بینابینی ریه، ذات‌الریه و مشکلات روان‌شناختی است که معمولاً با اضطراب در ارتباط است. گاهی تنگی نفس ناشی از اعصاب است و فرد بعد از عصبی شدن دچار آن می‌شود که خوشبختانه قابل کنترل است.
علت تنگی نفس
یک‌بار رخ دادن تنگی نفس، همیشه به دلیل مشکل در سلامتی فرد نیست. ممکن است فردی پس از ورزش سنگین یا هنگامی که به مکان‌های مرتفع سفر می‌کند دچار تنگی نفس شود و همچنین ممکن است به دلیل قرارگیری در تغییرات دمایی زیاد به تنگی نفس دچار گردد. با این وجود تنگی نفس معمولاً به دلیل مشکلات سلامتی است. گاهی اوقات تنها به دلیل اضافه وزن اتفاق می‌افتد که با ورزش کردن علائم تنگی نفس بهبود پیدا می‌کنند؛ اما می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی در سلامت فرد باشد. بر اساس گفته دکتر استیون والز شایع‌ترین علل تنگی نفس نارسایی قلبی، بیماری مزمن انسدادی ریه، بیماری بینابینی ریه پنومونی و مشکلات ذهنی که معمولاً مربوط به اضطراب است، است.
چنانچه تنگی نفس به صورت ناگهانی رخ دهد، آن را تنگی نفس حاد می‌دانند. علت تنگی نفس حاد می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
- آسم
- اضطراب
- پنومونی
- پریدن غذا به گلو یا تنفس چیزی که مسیر هوایی را مسدود می‌کند.
- واکنش‌های آلرژیک
- آنمی
- از دست دادن میزان زیادی از خون که موجب آنمی می‌شود.
- در معرض میزان خطرناکی از کربن مونوکسید قرار گرفتن
- نارسایی قلبی
- هیپوتانسیون یا فشار خون پایین
- آمبولی ریوی که ایجاد لخته خون در عروق ریه است.
- گرفتگی یا کلاپس ریه
- هیاتال هرنیا
چنانچه فرد تنگی نفس را به مدت بیشتر از یک ماه تجربه کند، آن را تنگی نفس مزمن می‌دانند. علل تنگی نفس مزمن شامل موارد زیر است:
- آسم
- بیماری مزمن انسدادی ریه یا COPD
- مشکلات قلبی
- چاقی مفرط
- فیبروز بینابینی ریه که یک بیماری آسیب‌زننده به بافت ریه است.
برخی شرایط ریه هم ممکن است سبب تنگی نفس شود که مثال‌های آن در زیر آمده‌اند:
- خناق (التهاب حنجره و نای)
- آسیب ناشی ازضربه به ریه
- سرطان ریه
- توبرکلوزیس
- التهاب شامه ریه، التهاب بافت اطراف ریه
- ادم ریوی، زمانی‌که مایعات زیادی در ریه جمع شود.
- هایپرتانسیون ریه، افزایش فشار خون درون رگ‌های ریه
- سارکوئید، زمانی‌که دسته‌ای از سلول‌های التهابی درون ریه رشد می‌کنند.
همچنین تنگی نفس ممکن است به مشکلات قلبی زیر مربوط شود:
- کاردیومیوپاتی، دسته‌ای از بیماری‌ها که به عضلات قلب آسیب می‌زند.
- مشکلات ریتم قلبی
- نارسایی قلبی
- پری‌کاردیت، زمانی‌که بافت اطراف قلب ملتهب می‌شود.